Petrol devleri ne yapıyor? Kısa vadede karamsar, uzun vadeli boğa piyasası yatırımları
Büyük Petrol Şirketleri: Kısa Vadeli Karanlığa Rağmen Uzun Vadede İyimser
Küresel enerji devleri, petrol ve doğalgaz piyasasında yakın vadede zorlu bir tablo görse de, uzun vadeli yatırımlarına bakıldığında 2030’a doğru iyimserliklerinin arttığı dikkat çekiyor.
Yatırımlar Uzun Vadeye Güvenin Göstergesi
Enerji şirketlerinin yatırım kararları, sektörün geleceğine dair en önemli güven göstergesi olarak görülüyor. Zira bir petrol ya da doğalgaz sahasının geliştirilmesi yıllar alırken, yatırımların kâr getirmesi daha da uzun bir süreç gerektiriyor.
Son dönemde enerji dönüşümünün fosil yakıtların geleceğine dair belirsizlik yaratması ve Ukrayna savaşının ardından artan enerji güvenliği kaygıları, şirketlerin stratejilerini yeniden petrol ve gaz lehine çevirmesine yol açtı. BP ve Shell gibi devler, yenilenebilir enerjiye yönelimlerini kısmen geri alarak fosil yakıtlara ağırlık vermeye başladı.
Kısa Vadede Karanlık Görünüm
Önümüzdeki iki yıl için petrol fiyatı tahminleri pek de parlak değil. OPEC ve OPEC dışı ülkelerin artan üretimi, küresel arz fazlası beklentisini güçlendiriyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresi, Brent petrolün ortalama varil fiyatının 2025’te 68 dolardan 2026’da 51 dolara gerileyeceğini öngörüyor.
Buna ek olarak, özellikle ABD ve Katar kaynaklı sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) kapasitesindeki büyük artışın, sektörün bir diğer önemli büyüme alanı olan doğalgaz piyasasında baskı yaratması bekleniyor.
Bu karamsar tabloya karşılık enerji şirketleri işten çıkarmalara, maliyet kesintilerine ve hisse geri alımlarını azaltmaya yöneldi.
Rekor Geri Alımlar Frenlendi
Enerji devleri son yıllarda hisse geri alımlarını yatırımcıları çekmek için güçlü bir araç olarak kullanıyordu. 2024 yılında BP, Chevron, ExxonMobil, Shell ve TotalEnergies toplamda 61,5 milyar dolarlık hisse geri alımı yaptı. Bu rakam, aynı yıl ödenen 51 milyar dolarlık temettüyü bile aştı.
Ancak bu trend artık yavaşlıyor. TotalEnergies geçtiğimiz hafta hisse geri alım programını çeyrek başına 2 milyar dolardan 750 milyon – 1,5 milyar dolar aralığına çekeceğini açıkladı. Şirket, bu kararın gerekçesi olarak “ekonomik ve jeopolitik belirsizlikleri” ve “esneklik ihtiyacını” gösterdi.
Chevron, BP ve ConocoPhillips de benzer şekilde geri alımları ve maliyetleri kısmaya yöneldi. Chevron 2026’ya kadar 3 milyar dolarlık maliyet azaltma planı kapsamında 9.000 kişiyi işten çıkarmayı planlıyor. ConocoPhillips ise işgücünün %25’ine kadarını azaltmayı hedefliyor. BP’nin kesinti planı 7.000’in üzerinde işten çıkarmayı içeriyor. Exxon ve Shell de benzer şekilde harcamalarını kıstı.
Pandemi döneminde bile görülmeyen bu derin kesintiler, enerji devlerinin yakın vadede fiyatlara dair kötümserliğini ortaya koyuyor.
Uzun Vadede Mega Projelerle İyimserlik
Buna karşın, uzun vadeye bakıldığında tablo oldukça farklı. Şirketler, 2030 sonrası için büyük projelere yatırım yapmaya devam ediyor.
BP, Meksika Körfezi’nde 5 milyar dolarlık yeni bir açık deniz sondaj projesini (Tiber-Guadalupe) başlatacağını duyurdu. 2030’da üretime başlaması beklenen proje, günde 80 bin varil üretim kapasitesine sahip olacak. TotalEnergies ise ABD’de kara gaz sahaları satın aldı.
ExxonMobil, 2025 için 27–29 milyar dolarlık sermaye harcama planını koruyor. ABD kaya petrolü ve Guyana yatırımlarına odaklanan şirket, düşük fiyat ortamında fırsat doğarsa yeni satın alımlar yapmaya da hazır olduğunu açıkladı.
Arz Artışı 2029’da Duraklayacak
Bu iyimserliğin temelinde arz dinamiklerine ilişkin beklentiler yatıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, küresel petrol arzı 2024–2028 arasında günlük 4,5 milyon varil artarak 107,6 milyon varile ulaşacak. Ancak 2029’dan itibaren artış duracak ve 2030’da günlük 400 bin varil düşüş yaşanacak.
Petrol sahalarının doğal üretim düşüşü nedeniyle, şirketlerin mevcut seviyeleri koruyabilmek için bile dev yatırımlar yapması gerekiyor.
Talep Artışı da Yavaşlıyor
Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte petrol talebinde de önümüzdeki yıllarda yavaşlama bekleniyor. Eğer tüketim tahminlerden hızlı gerilerse, fiyatlar üzerindeki baskı daha da artabilir.
Buna rağmen, büyük petrol şirketlerinin 2030 sonrasında da fiyatların kârlı yatırımları destekleyecek seviyelerde kalacağına inandığı görülüyor. Bu güven, hem mega projelere hem de milyarlarca dolarlık satın almalara yönelimin arkasındaki temel neden olarak öne çıkıyor.
Kaynak: Ron Bousso, Reuters
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]