Yeşil Enerji Anlaşması Fosil Yakıt Finansmanını Kısıtladı
CETP, fosil yakıt finansmanında tarihi bir azalmaya yol açmış olsa da temiz enerji finansmanı konusundaki ilerleme hâlâ daha çok yavaş.
Temiz Enerji Geçiş Ortaklığı’nın (CETP) 40 imzacısından gelen fosil yakıtlara yönelik uluslararası kamu finansmanı, ittifak kurulmadan önceki 2019-2021 seviyelerine kıyasla 2024 yılında yaklaşık %78 (yıllık 11,3-16,3 milyar ABD doları) azaldı.
ABD Şubat 2025’te CETP’den ayrılmıştı. Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü (IISD), Oil Change International (OCI) ve Friends of Earth US tarafından yapılan çalışmaya göre, ABD’nin desteği hariç tutulduğunda fosil yakıtlara yönelik uluslararası kamu finansmanındaki düşüş daha da belirginleşiyor ve oran %81’e kadar çıkıyor.
Ülkeler, 2021’de düzenlenen BM iklim müzakerelerinde, 2022 yılı sonuna kadar fosil yakıt finansmanına son verirken, temiz enerji yatırımlarını artırma konusunda anlaşmıştı. CETP olarak bilinen anlaşma, ihracat finansmanı, kalkınma finansmanı ve resmi kalkınma yardımlarını kapsıyor. CETP’in 35 ülke ve 5 kamu finans kurumu olmak üzere 40 imzacısı bulunuyor.
Çalışmada CETP imzacılarının, fosil yakıtlara yönelik uluslararası kamu finansmanını tamamen sona erdirme sözünü yerine getirmeleri için verilen sürenin üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen ne kadar yol kat ettikleri değerlendiriliyor.
IISD’de kıdemli politika danışmanı olarak görev yapan Natalie Jones, “CETP üyeleri arasında fosil yakıt finansmanındaki dramatik düşüş, kolektif eylemin işe yaradığını gösteriyor. Bu tür öncü girişimlere kendini adamış ülkeler gerçek sonuçları hızla elde edebilirler” dedi.
Yazarlar, 17 yüksek gelirli üyeden 10’unun enerji finansmanı politikalarını taahhütle tam olarak uyumlu hale getirdiğini ve güçlü bir iklim liderliği sergilediğini, ancak Almanya, İtalya, İsviçre ve CETP’den ayrılmadan önce ABD gibi diğer ülkelerin taahhüdü ihlal ederek 10,9 milyar ABD doları tutarında fosil yakıt finansmanını onayladığını tespit etti.
Çalışma, fosil yakıt finansmanında ihracat kredi kuruluşlarının rolünün oldukça büyük olduğunu da ortaya koyuyor. Toplam fosil yakıt yatırımının %72’sini (4,7 milyar dolar) oluşturuyorlar. Raporda, kamusal fosil yakıt desteğinden uzaklaşma sürecinin tamamlanması için bu kurumların yeniden düzenlenmesinin kritik önem taşıdığı belirtiliyor.
OCI’da kamu finansmanı kampanya stratejisti olan Adam McGibbon, “CETP, uluslararası kamu finansmanındaki milyarlarca doların fosil yakıtlardan kalıcı olarak uzaklaşmasıyla yeni bir küresel norm belirledi. Ne kadar başarılı olursa, onun dışında kalan ülkeler o kadar yalnızlaşıyor” dedi.
Ortaklık fosil yakıt finansmanında tarihi bir azalmaya yol açmış olsa da temiz enerji finansmanı konusundaki ilerleme çok daha yavaş.
CETP ülkeleri, 2019-2021’e kıyasla 2024’te yenilenebilir enerjiye desteğini yalnızca 3,2 milyar ABD doları artırdı; bu da fosil yakıtlardan aktarılan fonların beşte birinden azının yeniden yönlendirildiği anlamına geliyor. FoF US’ten Kate DeAngelis’e göre bir sonraki zorluk, temiz enerji finansmanının hızla ilerlemesini sağlamak.